Camping

Spacer wieczorem po campingu. Ciepła bryza, mrok, nikłe lampy tu i ówdzie i ludzie siedzący tu i ówdzie, w drobnym świetle lub mroku. Dzieci grają w zbijaka na placu między domkami, ledwo widać postacie, piłkę jeszcze mniej.

Jadą na camping, pod namiot, gdzie wszystko zależy od pracy ich rąk. Obok dużych przyczep, małe namiociki, jedni zwieźli cały dobytek, inni tyle, by przetrwać. Tymczasowość ludzkich planów, miejsca, posiadania: camping.

Bardzo blisko siebie, udają, że nie patrzą, ale patrzą przecież, tylko lepiej lub gorzej się z tym kryją. Wyciągają macki – kto pierwszy zagada, wszystko jedno o co, byle spojrzeć w nową twarz, niezobowiązująco, bo za dzień, dwa, pięć już nas tu nie będzie. Szansa zostawić po sobie dobre wrażenie, nie zepsute dłuższą znajomością, zresetować własne, zleżałe błędy międzyludzkie, wrócić z lepszym wizerunkiem siebie. Katharsis na campingu.

–––

Usnąć w miejscu, które nie jest moje. Które zobaczyłem tylko na chwilę i którego nigdy już nie zobaczę. Ale zostanie we mnie, nawet jeśli nie w uświadomionych wspomnieniach. To przyśni się jeszcze kiedyś, albo rozpoznam je podczas kolejnej wyprawy, do zupełnie innego miejsca, kraju, u innego, niepodobnego do innych człowieka.

Uczy się kłamać

Może wstyd powiedzieć, że podsłuchałem rozmowę. Ale nie taką, jak zawsze, tylko rozmowę człowieka ze sobą. Mówił głośno, nie wiedział, że ktoś go słucha. A ja nie mogłem się oderwać i tak po prostu odejść.

Uczę się kłamać. Ha, to może być nawet przyjemne, z pewnością intrygujące. Nareszcie przełamałem bariery, granice, zapewne zaszczepione w okresie dzieciństwa. Uczę się kłamać, nie tylko żeby lepiej na tym wyjść, ale żeby nie sprawiać przykrości, nie ranić, nie sprawiać bólu. To trywialne, wiem, lecz okazało się, że trywializm potęgą jest, jakkolwiek by nie odsądzać go od czci i wiary.

Kłamię, żeby nie milczeć. Bo milczenie bywa większą potwarzą, niż wypowiedziana prawda. A przecież najważniejsze, by było miło, przyjemnie, żebyśmy nawzajem nie podcinali sobie skrzydeł, nie zagaszali ducha, nie koncentrowali się na negatywach. Ma być pozytywnie! To i będzie!

Kłamię, kiedy ludzie proszą, by kolejny raz wysłać plik, który już wysłałem kilka dni, tygodni, miesięcy temu. Mógłbym przecież odpowiedzieć – ty nie szanujesz mojej pracy, którą już raz dla ciebie zrobiłem. Ten plik tworzyłem godzinami, dniami, może i tygodniami, wysłałem ci, a ty go po prostu zgubiłeś, skasowałeś, zapomniałeś. Bezczelny draniu! Czy ja jestem informatykiem, redaktorem, fotografem, lekarzem, inżynierem, menadżerem, tłumaczem, czy jestem twoją sekretarką od spraw zapomnianych?

Ale nie powiem tego, nie napiszę w smsie, messengerze, facebooku, whatsappie. Odpowiem – że mnie nie ma, wyjechałem, że jestem w kolejce do lekarza, na szlaku na Małołączniak, na łódce na Tajty i wrócę za cztery dni, a może nawet w Chinach, przecież zawsze chciałem zobaczyć Chiny, a nawet Dubaj. Albo że ja też skasowałem ten plik, bo przecież, do jasnej anielki, miesiąc temu skończyliśmy pracę, a nie umawialiśmy się na archiwizowanie, które zwykle robię nocami, na dwunasty dyskach twardych, a takich drobnostek nawet szkoda archiwizować, skoro wiadomo, że nikt nawet nie myśli o archiwizowaniu, bo potrzeba na już i na teraz, a nie na za miesiąc. „A ty mi tak po prostu prześlij jeszcze raz, bo sobie skasowałem, zmieniłem telefon, kliknąłem nie to, co trzeba, bo była burza, bo syn utopił mi dysk twardy, bo ty zawsze masz, trzymasz u siebie, bo jesteś zabezpieczony, no jesteś profesjonalistą”.

Zaczynam być profesjonalistą od mówienia nie całkiem prawdy. Trochę mi to zajmie, bo podobno dziesięć lat trzeba, by człowiek nauczył się czynności do tej pory mu nieznanych. Może zdążę przed emeryturą, ale odetchnę, pozbywszy się skrupułów. Tak tak, każdemu się może zdarzyć – zapomnieć, skasować, kliknąć. Mnie też się może zdarzyć. Ale od dziś przestaję się tym przejmować. Gdy mam w ręku wszystkie karty, nie zawaham się ich użyć. Wszystko po to, by było przyjemnie i miło. To nie będzie niczyja wina, ani twoja, niefrasobliwy kliencie, ani moja, bo przecież chciałem jak najlepiej. Lecz po prostu się nie da. Nie dziś, nie teraz, nie zaraz. Może za tydzień, muszę sprawdzić, ale nawet sprawdzić teraz nie mogę, bo zmierzam na Spitsbergen. Ale nie martw się, będzie dobrze. 

Pokolenie nieśmiałych

Oni, jego nieliczni rówieśnicy, pokolenie skażone postawą, że życie musi być użyteczne, że nie ma czasu na zabawę, bo tyle jest do zrobienia. Że muszą ciężko pracować, bo tylko wtedy mogliby godziwie zarobić, ale boją się poprosić o tę zapłatę, bo ciągle jeszcze nie umieją ciągle się uczą, ciągle im „czegoś nie dostaje”, ciągle nie zrobili wszystkiego jak trzeba, ciągle są tacy, co zarabiają jeszcze mniej, a solidarność z całym światem utrudnia im wysunąć się przed szereg najsłabszych.

Pokolenie ludzi o ogromnych możliwościach, lecz nie do wykorzystania, bo nie wierzących w swoją wartość, nieumiejących negocjować, bo w negocjacjach trzeba powiedzieć o swoich pragnieniach, dążeniach, chęciach. A one wydają się niegodne, śmieszne, przesadzone, niepokorne, nieskromne, wygórowane, pyszne.



Bliska twarz

Niezwykła chwila, w której twarz znanej ci osoby, tak z widzenia, z przelotnej znajomości, albo średniej znajomości, a nawet dobrej znajomości, ta twarz staje się któregoś dnia bliska… Tobie bliska. Staje się w pewnym sensie – twoja. Mówisz sobie wtedy – ona jest moja, może nie całkiem, ale w części… W tej części, w której ty na nią patrzysz, a wiesz, że tak nikt inny nie patrzy. I ona to wie.

Radość, oczywiście, że radość, czujesz, ale jeśli wiesz już, o co w tym chodzi, to czujesz pewnie też przestrach. Nie mów, że przerażenie. Oto kolejna osoba, która dla ciebie nie jest taka jak przedtem. Zmienia się wszystko, bo jeśli sposób myślenia, sposób odczuwania, to nie można rozmawiać tak, jak przedtem, te same słowa brzmią teraz fałszywie, albo przynajmniej muszą być inaczej powiedziane, z czymś innym, w głosie, spojrzeniu, uśmiechu, wyczekiwaniu – co nie zaprzeczy, że zmiana się dokonała.

Może właśnie dlatego rozstania są tak trudne, bo rozstań naprawdę nie ma. Mówisz komuś: musimy się rozstać, ale wiesz, że to nieprawda, to tylko takie udawanie, albo rozstanie na siłę, bo rozstać się z kimś nie ma szansy, chyba że przez amnezję.

Wprawki z dokumentu

Nagrałem materiał wideo o powstaniu „Wolnej przestrzeni” – nowego miejsca, gdzie mogą spotykać się ludzie, którzy nie znaleźli zrozumienia w społeczności, w której dotychczas działali, funkcjonowali. Powstanie „Wolnej przestrzeni” wiąże się z nadziejami, oczekiwaniami, otwarciem nowej drogi – są tu uczucia fascynacji, ekscytacji, wolności, ulgi, wytchnienia, uspokojenia… Ale jednocześnie jest obecne napięcie – czy miejsce zacznie żyć swoim życiem, jak powstanie „Wolnej przestrzeni” zostanie odebrane przez pozostałą część społeczności – czy reszta odczyta to jako separację, odrzucenie dotychczasowych więzi, bunt, dezaprobatę, rebelię.

Przeglądam nagrany materiał. Jak na reportaż, mogłoby coś być. Jak na film dokumentalny – to prawie nic, jeszcze nic. Istota problemu ujawnia się w wywiadach – w tym, co mówią do kamery różne postaci. Do wywiadów dodatkiem mogą być ujęcia z pierwszych zajęć w „Wolnej przestrzeni” – próba zespołu muzycznego, chóru, zajęcia z dziećmi, dyskusja nad tekstem jednego z psalmów.

W momencie, kiedy piszę te słowa, zdaję sobie sprawę, że nie mam opinii drugiej strony – tych, którzy nie byliby zadowoleni z powstania „Wolnej przestrzeni”. Materiał może nadaje się na reportaż, ale nie na dokument, który analizowałby głębiej sytuację.

Z drugiej strony – korzenie problemu sięgają głęboko – u ludzi i w historię co najmniej kilkudziesięcioletnią. Tak więc, tak czy inaczej, gdzieś musiałbym się w tej analizie, w sięganiu do głębi, zatrzymać.

Uczucie, które mam – niewiedzy. Mam materiał, przeglądam go, sortuję, układam, próbuję wyciągać najważniejsze wątki, pojedyncze zdania, które zbliżają się do sedna. Ale czuję, że sam niewiele wiem, może nawet – że nic nie wiem. To przerażające, bo człowieku, co z tego, że opanowałeś jakoś kamerę, jesteś świadomy dziesiątków parametrów, nad którymi powinieneś panować, że jakoś umiesz kadrować, prowadzić go, oświetlić scenę, wiesz jak sensownie nagrać dźwięk, i tak dalej i dalej. Ale chciałbyś być jeszcze reżyserem, który nadaje temu wszystkiemu sens, bez którego cała ta drobiazgowa robota będzie tylko wprawką, zabawą… A innej drogi nie ma, jak stawić czoło własnej niewiedzy i przerażeniu. A nawet zaprzyjaźnić się z tymi uczuciami, powiedzieć sobie – one będą i będą.

Potwornie rozczarowany

Trudno wyrazić…
Upadają moje autorytety…
Tak trudno się pogodzić z tym, że ktoś jest gorszy niż się myślało, że nie rozumie, nie daje rady. Zaraz zaraz – niedawanie rady to nie jest powód do rozczarowania. Powodem jest, gdy ktoś nie daje rady i nie widzi tego, że nie daje rady, przeciwnie, twierdzi, że świetnie daje radę.

Nie wiem, co wtedy ze sobą zrobić. Trzeba ułożyć wizję tych ludzi na nowo… Zaakceptować. Tylko dlaczego to takie trudne? Co mnie w końcu obchodzi jakiś inny człowiek, przecież wszyscy jesteśmy ułomni, nie umiemy, nie dajemy rady. Ale to nie jest inny człowiek, to ktoś niedaleki, bliski, związany.

Porażką jest myślenie o sobie lepiej niż jest w rzeczywistości. To jest żałosne!

Ale… dlaczego żałosne? Tak ma chyba większość ludzi na świecie. Wystarczy ten fakt przyjąć do wiadomości i przestawić przełącznik w głowie, pstryk, gotowe. Od teraz mnie to nie rusza.

Ale fakt, że ma tak większość ludzi nie usprawiedliwia zjawiska, ono dalej może być żałosne. Więc jednak…

A może ze mną coś się stało. Dlaczego przez lata nie widziałem tego, co widzę teraz? Może coś poprzestawiało mi się w neuronach, przewróciło mi się w głowie, woda sodowa uderzyła?

Co zrobić, jaki znaleźć wspólny mianownik, do którego można by sprowadzić ludzkie postawy, taki, w którym nikt nie stwierdzi, że został kopnięty i samemu nie poczuje się bólu.

Mapa wewnętrzna

Każdego dnia buduję wewnętrzną mapę. Ścieżki, drogi, drzewa, domy, chmury, a dzisiaj – mróz trzynastostopniowy, cztery dni temu wyjazd do Warszawy, przedwczoraj nowy aktor w starym spektaklu, dziś rano przeczytany artykuł, wczoraj obejrzany film i inspicjentka lekko wystraszona, przed nowym dla niej spektaklem. A! Kilka godzin wcześniej, oczywiście, śnieżyca, śliska droga, sznur samochodów, który pozostał z tyłu i szczęśliwa wolność i samotność. Zaś teraz słońce przenikające przez zasłony, poczucie, że do mojego prawego boku przytula się syn.

To wszystko buduje moją wewnętrzną mapę. Budowało przez lata, jeszcze chwila i minie pół wieku. Moja mapa to ja. Kiedy pomyślę, że wokół mnie też chodzą mapy i że każda jest inna, to wydaje się cudem, że one mają części wspólne, a poruszający się w nich ludzie czasem mogą się, choć na chwilę, spotkać.

Facebook filtruje to, co widzę, nieładnie…!

Czasem coś opublikujesz i zastanawiasz się, dlaczego Twoim znajomym się to nie podoba. Mało lajków, brak komentarzy. Tymczasem oni mogę tego po prostu nie widzieć. Twoi przyjaciele i znajomi przestali być tymi, których znasz, bo między Wami stoi…. Facebook. 

Zacząłem mieć wrażenie, że Facebook nie wyświetla wszystkiego co publikują moi znajomi. Ba, postów niektórych znajomych nie widziałem od miesięcy! I rzeczywiście! Oto co jest napisane w centrum pomocy: „Możesz wyświetlać zdarzenia w kolejności od najnowszego do najstarszego, jednak ostatecznie aktualności powrócą do ustawień domyślnych.”


Co to są „ustawienia domyślne”? To ustawienia, w których Facebook wyświetla „najciekawsze” posty. Kto decyduje o tym, co jest najciekawsze? Facebook. I więcej – nie da się na stałe ustawić wyświetlania postów wg kolejności ich publikowania. Czyli Facebook filtruje wg swojego upodobania to, co mam szansę zobaczyć. Jeśli Facebook „stwierdzi”, że posty niektórych znajomych są nieciekawe, nie zobaczę ich.

Przyznam, że jeszcze bardziej ochłódł mój stosunek do Facebooka. Chcę sam wybierać to, co widzę i czytam. To zwyczajna manipulacja, którą Facebook wchodzi między mnie i moich znajomych, przyjaciół. Ręce precz

Nudności

Jest niedobrze. Znaczy – nudności. Jakby się chciało wymiotować. Ale się nie zwymiotuje. To może najgorzej. Wymioty przynoszą ulgę, przynajmniej na chwilę. A tak – ulgi nie będzie.

Jest jedenasta dwadzieścia wieczorem. Co było rano? Rano to jak tydzień temu. Tak dawno. Zwolnienie pisane w zeszycie kontaktów, błaganie w oczach dziecka, rodzic, który nie chce być srogi, ale nie może na wszystko się zgadzać, ciasto wiezione do szkoły, śnieg na oponach, kamera w dłoni i statyw z suwakiem, gorąca czekolada, walizka na kółkach, dwie dziewczyny w czerni siedzące przy kawie, wstęga czarnej drogi wśród białawych pól, dziki parking w Krakowie, spotkanie na przystanku, automat biletowy w autobusie, portier z numerem klucza siedemdziesiąt trzy.

Ktoś coś mówił, ktoś się uśmiechał, ktoś ustąpił drogi i powiedział przepraszam. Ktoś zaproponował, że pomoże, przeniesie, potrzyma, podpowie. Zadzwoni, poczeka, dowie się, zastanowi.

Kable dźwiękowe na scenie i pliki wideo kopiowane do komputera, scenariusz w dłoni, zielone światełka na mikserze dźwięku. Kolega, który biegnie z butelką wina i mówi: to dla ciebie. Dla ciebie.

Ktoś wziął te dziwne papiery księgowe, wypełnił wszystkie rubryki i kazał podpisać. Tylko podpisać. Sylwia. Niespodziewanie.

Próba i spektakl. Spektakl – pierwszy raz. Przemierzanie wzrokiem scenariusza, głos inspicjentki Magdy, jej nowy głos w głośnikach wewnętrznego interkomu, w całym teatrze. 

Spektakl, premiera, znane od dawna twarze, wspólna chwila. Chwila. Jak chwila. Miasto nocą, tramwaj, autobus, zmęczeni ludzie, kobiece twarze z utrzymującym się jeszcze makijażem. Śnieg na trawniku też utrzymał się jeszcze. Trzaśnięcie drzwiami kierowcy i znów wstęga czarna, wśród czarnych pól.

To było dawno. Niedawno. Przed chwilą, jak przed tygodniem. Należy teraz zamknąć oczy, ale tak trudno to zrobić. Bronią się, znajdują ciągle preteksty. Zamknąć na siłę, ogłuszyć, dobić. Jutro też jest dzień… Będzie dzień…

Padasz, kobieto

Padasz ze zmęczenia… Staniesz przed lustrem w łazience i w zamyśleniu będziesz czyścić twarz. Powoli, zbyt długo, dłużej, niż to potrzebne. Potem usiądziesz w kuchni i zaczniesz przeglądać gazetkę. Przewracając powoli kartka za kartką, nawet nie patrząc na nie, nie za bardzo, w ogóle.

Nie idziesz spać, coś cię powstrzymuje. Jakiś mechanizm, jak w zegarze, który nie zdążył jeszcze dojść do końca. Dziś.

Przejdziesz do pokoju i po drodze zauważysz rzeczy, które nie są na swoim miejscu. Nie rozglądaj się, pomyślę, nie patrz, nie próbuj układać, sprzątać. Możliwe, że daremnie pomyślę, a nie śmiem powiedzieć.