Tag: twórczość

Opublikowane w

Bieda tłumacza

Kiedy czytam książki obcojęzycznych pisarzy, tych uznanych, mam nierzadko wrażenie, że coś nie pasuje. Chodzi o język, rytm wyrazów, określenia, sposób prowadzenia myśli… Zaczynam się wtedy domyślać, że chodzi o tłumaczenie. Gdybym mógł czytać w oryginale…! Nawet, gdybym nie rozumiał wszystkiego, a z pewnością bym nie rozumiał. Myślę teraz – ile musiałoby być determinacji i mistrzostwa u tłumacza, by stworzył coś porównywalnego z oryginałem, oczywiście tym świetnym oryginałem. Przetłumaczyć wprost, przypuszczam, że przeważnie się nie da. Po prostu – nie da się. Co więc pozostaje? Tworzenie budowli jakby równoległej, w swojej strukturze odpowiadającej strukturze oryginału, ale przecież to niemożliwe, na tak wielu poziomach, które wyzwala język.

Tworzenie na bazie odnoszenia się do tego, co bardzo wewnętrzne w człowieku. Zakładając, że jako ludzie, jesteśmy bardzo podobni do siebie pod względem wewnętrznego zrębu…

Opublikowane w

Gram znowu…

Wróciłem do grania. Od lipca nie grałem, po prostu zdecydowałem, że nie będę grał. Po pierwsze dlatego, co tu owijać w bawełnę, nie utrzymam z tego rodziny. Po drugie – samo granie to za mało, jak się gra, trzeba dawać koncerty, inaczej to taka sobie zabawa. Po trzecie – jak grać, to porządnie, na maksimum możliwości – dbać o jakość techniczną ale i treść, czyli zawartość, czyli ducha, poczucie sensu, które ma być słychać w każdej nucie. A porządność oznacza czasochłonność – ćwiczenie plus dbałość o ciągłą inspirację. Salomon i z próżnego nie naleje, to samo jest w twórczości – człowiek nie jest studnią bez dna, w pewnym momencie wysycha i trzeba znów tam nalać. Skąd, jak? O to trzeba dbać – słuchać innych, nie wystarczy na youtube, trzeba też na żywo, przeżywać radości i smutki (to akurat najprostsze), rozmawiać z ludźmi, czytać. Najtrudniejsze – granie boli, bolą fałsze, poczucie bezsensu, gdy nie wychodzi, boli wspomnienie paradisu, tych chwil szczęścia, które się kiedyś osiągnęło podczas grania, a których nie można przywrócić na zawołanie, kiedy by się bardzo chciało. Na myśl o nich i o tym, że nie są tak wprost osiągalne, w piersi zaczyna coś drgać, rozpadać się, w panice, że to już nie powróci, albo że trzeba wyruszyć w daleką drogę z dala od ludzi, codzienności, obowiązków, żeby to znów odnaleźć, a ile codziennej pracy, żeby tam pozostać. I że nie stać mnie na to. Paradoks, człowiek boi się robić to, co bardzo lubi, z obawy, że pozostanie w pół drogi, z niczym, albo z czymś, co sprawi więcej bólu niż radości.

Ale wróciłem do grania po środowym koncercie jazzowym, na którym byłem. Paradoksalnie – zachęciły mnie niedoskonałości, które słyszałem. Pomyślałem, że ja też mogę, bo nie trzeba być idealnym, nie trzeba być nawet świetnym, żeby wyjść przed ludzi i zagrać.

A grać lubię, to jak podróż i przygoda. Na podróże w przestrzeni jakoś nie mogę sobie pozwolić, a przy klawiaturze… tak…

 

Piotr Kubic koncert w Teatrze Barakah



Opublikowane w

Listy donikąd

Jasiek, zamiast pisać listy do przyjaciół, pisze bloga. Właściwie nie wiadomo do kogo. Nie pisze do przyjaciół, bo nie wystarczy napisać jeden list. Musi być ciągłość. Napisze list, a potem ktoś odpowie, potem on powinienem przeczytać, odczuć, zastanowić się, i odpisać. A potem znowu. Bez ciągłości listy do przyjaciół przestają mieć sens, a przyjaciele przestają być przyjaciółmi. Może więc lepiej, że nie pisze, bo przyjaciele myślą, że nie może, nie ma w zwyczaju, że woli z nimi spotkać się i porozmawiać, a wiadomo, spotkać się nie jest tak łatwo, więc spotyka się raz na trzy miesiące, albo na pół roku. 

A może znudziły go ich przygody, problemy, po prostu codzienne sprawy, które w sumie są ciągle takie same. Sam ma dość swoich, też takich samych. A nawet jak komuś urodzi się dziecko, albo padnie firma, to co on, Jasiek, może w tym pomóc, zmienić, poprawić. Szczęście? Ach szczęście. Nieszczęście? No cóż, nieszczęście.

Zresztą na życie innych Jasiek nie ma wpływu. To tak, jakby oglądać telewizję, można brać tylko to, co dają. Nie lepszy jest facebook czy instagram, z góry wiadomo, co będzie za chwilę.

(Najbardziej kłamliwy może być świat pisarza wyłaniający się z jego tekstów, które rzekomo mówią o nim samym. Nie, pisarz nie jest taki, jak to, co pisze. On pisze po to, żeby wyrzucić z siebie kłamstwo, dręczące, niesprawiedliwe, przekorne myśli. Kartka papieru czy klawiatura komputera są jak Kozioł Azazela, nad którym mamrocze się najgorsze przekleństwa, a potem puszcza wolno, niech ucieka. I wracając do ludzi, nareszcie i na jakiś czas, można być miłym, szczerym, nawet prawdziwym. Naprawdę.)

Pisząc na blogu Jasiek nie ma żadnych zobowiązań. Zwłaszcza, gdy nikt nie komentuje, nie odpowiada, wtedy Jasiek ma wrażenie, że posyła teksty w kosmos. Co prawda Jasiek czasem czuje, że coś z tych tekstów wraca – w gestach, półsłowach, wyrazach twarzy ludzi, których spotyka, ale to przecież musi być złudzenie. Jasiek czasem bawi się przez chwilę tą myślą, dla rozrywki i zabicia czasu. Wyłącznie.

Możliwe, że na listy Jaśka ktoś czeka. Ale przecież czeka nie na takie zwykłe, nie o tym, że Jasiek poszedł do pracy, wrócił, zmył naczynia, przeczytał wiadomość z banku albo z ZUSu. Może o to chodzi w pisaniu listów, a właściwie w ich nie-pisaniu, że Jasiek czuje, że nie ma o czym pisać. Nawet jeśli ten, kto czeka, zaklina się, zapewnia, obiecuje, że przeczyta chętnie wszystko, co Jasiek napisze.

Jasiek siedzi więc przy biurku i mamrocze nad swoim Kozłem Azazela. Jeszcze chwilę, jeszcze moment. Potem wstanie, odwróci twarz w stronę najbliższych ludzi, i będzie mógł być szczerym, miłym, nawet prawdziwym. Może nawet napisze jakiś list.

Opublikowane w

Gorączka

Antek czują ją blisko, w piersi. Gdy bierze czasem nową książkę, albo otwiera program do animacji, zakłada nowy projekt, wchodzi na ulicę, na której nigdy nie był… Przeczuwa, że za chwilę coś się pojawi, wydarzy. Coś odsłoni się, wychyli zza kantu biurka, zza drzwi pokoju, zza znaku drogowego, budki z gazetami. To coś jest blisko, nowe, oczekiwane, tajemnica, której poszukiwał, która była mu potrzebna do czegoś, bardzo potrzebna, zapewne do dalszego ułożenia układanki. Jakiej dokładnie układanki, tego Antek nie wie, bo nie wybiega dalej wzrokiem ani wyobraźnią, a układanka jest szeroka i długa, sięga poza horyzont tam, z przodu, i niknie za horyzontem, tam skąd przyszedł Antek. 

Grzebanie się tu i teraz, w kawałkach codziennych puzzli, jest nudne i wyczerpujące, można się z nim jakoś zaprzyjaźnić, pogodzić, uznać za konieczne, wszakże pod tym warunkiem (!), że co jakiś czas, w dłonie, pod stopy, spadnie od strony nieba, wyłoni się z mgły, ten jeden fragment, inny niż wszystkie codzienne, którego będzie można włożyć w od dawna puste miejsce. Miejsce, które razi beznadziejnością, jałowizną, otępieniem, nie dające spokoju, uwiera w pamięci nawet w wolnych chwilach w ogrodzie lub w parku, nad jeziorem, w górach, i w snach przede wszystkim.

Rozumiecie teraz tę gorączkę? Pali. Antek czasem nie jest pewny, czy to nie choroba jakaś i gorączka trzydzieści dziewięć stopni, ale zgodziłby się i przyjął i chorobę, byle ten puzzel się objawił. Ryzykant z Antka, tak by powiedziało wielu ludzi, tak by powiedziała jego dziewczyna, gdyby miał dziewczynę. Tym bardziej by tak powiedziała, gdyby miał jeszcze dzieci, bo skoro nie żyje sam, to powinien być odpowiedzialny. A odpowiedzialność to nie szukanie jakichś puzzli, tylko nienarażanie rodziny na zajmowanie się chorym Antkiem, podczas gdy codzienność stoi w miejscu.

Czy Antek ma dziewczynę i ma dzieci? No ma… Powraca więc do codzienności i układając zwykłe puzzle na tyle sobie pozwala, że zagląda czasem za kant biurka, albo za okno, albo wdepnie, po drodze do pracy lub sklepu, na kawałek ulicy, na której jeszcze nigdy nie był. Wyciąga wtedy termometr z bocznej kieszeni małego, codziennego plecaka. I nie pozwala sobie na więcej niż trzydzieści siedem i pół.

Opublikowane w

Bać się pisania

Mam do napisania tekst. Na zamówienie.

Siadam. Coś idzie. Nie idzie. Próbuję, zmieniam. Piszę strumieniem, tak u mnie trzeba, napisać jak najwięcej, zanim włączy się mechanizm blokady.

Wstaję do szafki, tam na półce, z tyłu, jest napoczęta czarna czekolada. W połowie drogi zdaję sobie sprawę, że tę samą (prawię tę samą) myśl można zapisać na dziesiątki sposobów, na kilkunastu poziomach. Oblewa mnie chłód, zdaje się, przerażenie: to niemożliwe, żebym coś sensownego napisał. Choćby statystycznie rzecz biorąc – to niemożliwe… Jak wśród tej gmatwaniny znaleźć drogę, sklecić jedno z drugim, pomijając to, co do siebie nie pasuje…

Jedyne teraz wyjście, to zagryzając pośpiesznie czekoladę dopaść klawiatury i pisać dalej. Pisać, nie myśląc o niczym, o molochu języka, do którego nierozważnie ośmielam się zbliżyć. Który próbuję podkopać, bo wejść wejściem, nawet pobocznym, nie jestem godzien. Ja, myszka, szczur, kret, partyzant literatury, samozwaniec, uzurpator, ignorant, banita, wyrzutek. 

Podchodzę do giganta tyłem, bo jego widok, jego świadomość, obali mnie. Może mnie nie zauważy, jeszcze tym razem, dopóki nie czuję ne plecach jego cienia nie rzucam się do ucieczki.

Opublikowane w

Pomysły na teksty

Pomysły na teksty przychodzą, kiedy siedząc na krześle kręcę się z bólu. Wtedy nie mogę sięgnąć po cokolwiek do pisania. Kiedy ból przechodzi, nie widzę potrzeby pisania.

Opublikowane w

Opowieść klawiszami

Gdybym umiał usiąść do klawiatury tej alfanumerycznej, tak jak udaje mi się do tej z białymi i czarnymi klawiszami. Kilka ruchów palców i już powstaje historia, w dźwiękach. Nie trzeba wiele, naprawdę, liczy się następstwo paru zaledwie nut, a najbardziej sposób, w jaki zostaną, zostały, są, zagrane. Ale nie umiem, na klawiaturze komputera, poprzez słowa, zrobić tego, co na pianinie.

Cisza teraz taka, że szumi jedynie w uszach. I tyka zegar. Gdzie tyka? W kuchni, jeden. U dzieci w pokoju, drugi. Przedpokój, z wnęką, gdzie teraz stoi biurko i komputer, jest w połowie drogi.

Jaki jest sens pisać, poruszać sprawy ważne. Skoro od pewnego momentu życia wszyscy, którzy ów moment przeżyli, wiedzą mniej więcej to samo, wiedzą, albo przynajmniej czują, przeczuwają, co jest ważne. Dyskusje na ten temat stają się wtedy jałowe, niepotrzebne.

No tak, ale popadam w rozważania, ba, nie tyle rozważania, co zwroty kategoryczne i niby-oczywiste, na temat tego, co jest potrzebne, co nie jest, co się powinno, co nie powinno. To popadanie jest wręcz, nawet, żałosne. Jakie prawo może sobie ktoś rościć do kategoryczności, która nawet jeśli jest słuszna, zraża, bo jest kategoryczna?

Równie oddechy śpiącej rodziny to potwierdzają. Wśród tych oddechów jest gdzieś, tam, niesłyszalny, dla mnie niesłyszalny oczywiście, oddech kota, który towarzyszy nam od niespełna tygodnia. Małe, drobne, zachwianie, przetransformowanie rzeczywistości. Smartfony pozostały na półkach, kot dystansuje je bezapelacyjnie. Na jak długo? Kot czarodziej, nie w butach, taki zwykły-niezwykły, mały, kocica przecież, no wszystko jedno.

Małe, drobne zmiany, które powodują wielkie transformacje. To dość ostatnia definicja chaosu, podbijająca świat. Wprowadzenie kota do rodziny doprowadzi… do czego? Czekam na Efekt Motyla.

Opublikowane w

Zagraliśmy koncert

Zagraliśmy koncert. Teraz można już usiąść i się zamyślić. Choć nie bardzo, bo jak usiąść i zamyślić, to oczy się zamykają, ze zmęczenia, chyba. Uczucie spełnienia? Tak się mówi. Szczęśliwie nie żyjemy z grania koncertów, nieczęsto gramy, więc jak już zagramy, to jest przeżycie.

A jednak dręczy myśl, żeby zostawić granie. Jest bardzo zaborcze. Granie wymaga, samego siebie. Nie pomaga marzenie o graniu, planowanie grania, ćwiczenie w wyobraźni – może trochę pomóc, ale pod warunkiem, że jednak gra się w rzeczywistości. Z kolei granie naprawdę liczy się wtedy, gdy gra się przynajmniej godzinę. Godzinę w jednym ciągu, nie chodzi o godzinę dziennie. Taką jedną godzinę dziennie trudno nazwać ćwiczeniem, to ciągle zabawa.

Niestety, podczas grania zwykle okazuje się, że nie idzie tak dobrze, jak się wcześniej wydawało. Nieszczęściem, z czasem słyszy się więcej niedoskonałości i więcej należałoby poprawić. A to oznacza, że granie jest drogą bez końca. Cel ucieka w czasie i przestrzeni.

Opublikowane w

Remont przeszłości

– Tato, czy pamiętasz, że na naszej ulicy był kiedyś bruk?
– Chyba nie za moich czasów.

Remont przeszłości

Trzydzieści pięć lat temu dreptałem tędy codziennie, do szkoły. Nie żebym się chwalił, bo niby jestem taki dojrzały. I mogę już narzekać na teraźniejszość wspominając przeszłość. Po prostu było przedwiośnie, roztopy. Wzdłuż krawężnika, tego którego już nie ma, ale nie tego krawężnika, który był ostatnio. Chodzi o krawężnik jeszcze starszy, z czasów socjalizmu, który był inny niż potem, gdy go wymieniono. Wzdłuż tamtego spękanego, poszarpanego krawężnika płynęła Amazonka. A może raczej Nil, bo struga nie rozgałęziała się. Nie miała gdzie.

Ta ostatnia prosta na mojej ulicy, prowadząca do domu, była najtrudniejsza do przejścia. Trudno było ją znieść, wtedy nie wiedziałem dlaczego. Była nudna, przechodziłem nią sam, bo kolegów zostawiałem przy ostatnim skrzyżowaniu. By przemierzyć odcinek może dwustu metrów wyobrażałem sobie, że lecę statkiem kosmicznym w przestrzeni międzyplanetarnej. Może nawet międzyukładowej. Zanim dotrę do bazy muszę starannie trzymać kurs i rozglądać się za niebezpieczeństwami.

Niebezpieczeństwa były. Na tej trasie krążyła starsza kobieta niespełna rozumu. Nazywaliśmy ją Buka, od postaci z Muminków. Potrafiła krzyczeć strasznym głosem, w którym nie dało się rozpoznać słów. Raz spotkałem ją właśnie w tym miejscu, szedłem wprost na nią, po chodniku, nie mogąc zboczyć, przejść na drugą stronę ulicy, zawrócić… Mogłem tylko iść jej na spotkanie, gdy serce waliło mi coraz mocniej. Zwykle trzymała ręce złożone z tyłu, gdy szła, i gdy w końcu się mijaliśmy, machnęła na odlew ręką i dostałem przez głowę. Popatrzyłem za siebie, a ona szła dalej swoim kaczkowatym chodem.

W tej pustce przypominały mi się czasem opowieści ojca o wściekłych zwierzętach. Myślałem sobie, co się stanie, jeśli spotkam takiego właśnie tutaj. Na przykład pies – nie będzie ode mnie uciekał, podejdzie do mnie i ugryzie mnie w nogę, bo zwierzęta chore na wściekliznę tylko czekają, żeby ugryźć inne żywe stworzenie.

Że bruk był, dowiedziałem się niedawno, kiedy zerwano krawężnik i chodnik. Wzdłuż wyrwy, pod popękanym asfaltem, ukazały się duże, szerokie kamienie.