Spadam w nocne miasto

Antek siedzi w pokoju, oparty plecami o ścianę. Gdyby z jakichś powodów ściana poddała się, zachwiała i runęła, albo po prostu znikła, poleciałby do tyłu, w ciemność, z wysokości dwudziestu kilku metrów. Nie całkiem w ciemność, lecz w przestrzeń nad szeroką, wielopasmową ulicą, stapiającą się jednym końcem z wielkim kołem z asfaltu, rondem drogowym, rozświetlonym umieszczonymi na cienkich słupach latarniami, jak gwiazdkami.

Inni mieszkańcy bloku z pewnością nie wyobrażają sobie takich sytuacji. Blok stoi jak blok, jak tysiące innych. Mieszkanie na wysokim piętrze, to mieszkanie, nie huśtawka. Ściana, która się nie poddaje, to też nic dziwnego. Ale dla Antka to w pewnym sensie pierwszy raz. Może nie pierwszy, ale na tyle rzadki i niezwykły, szczególnie dziś i teraz. Kładzie się spać w mieszkaniu, w którym zaczyna się pewna nowa era. Już nigdy nie będzie takiej chwili; i jutro lub pojutrze, ani nigdy potem nic nie skłoni Antka do fantazji spadania w nocne miasto.

Czy czuje się wytrącony z równowagi? Tak. Ale w tym momencie uważa, że jest to cudowne. Że istota życia to wytrącanie z równowagi, której potem, siłą rzeczy, trzeba trochę poszukać, żeby znów zostać wytrąconym lub wręcz wytrącić się specjalnie. „Istota życia”, jakże łatwo przychodzą podobne stwierdzenia, wypływające ze zmęczenia.

Dziadek uczył Antka odpowiadać,

bo tak jest grzecznie. Ludzie pytają, ty odpowiadaj, wtedy okazujesz im szacunek, jesteś grzeczny, tak należy. Antek odpowiadał, przez wiele lat. Kiedy pytał innych, a oni milczeli, miał prawo uważać ich za niewychowanych, nieuprzejmych, za ignorujących go. A ignorować człowieka to to samo, co go nie szanować.

Któregoś dnia Antek zdał sobie sprawę, że liczba pytań kierowanych w jego stronę przeważa znacząco liczbę odpowiedzi, które był w stanie dawać. Rozdźwięk między tymi dwiema liczbami był tak duży, że Antek zaczął się czuć nieswojo, nie opowiadając na pytania. A stałe się one tak częste, że nie był w stanie im podołać ze względu na dużą ich liczbę.

Na początku odpowiadał „nie wiem”, ale zauważył, że nie tego oczekują pytający, którzy wtedy podejrzewali go nawet o ignorowanie. Ale przecież odpowiedź: „nie” jest odpowiedzią! A mimo to była interpretowana ją jako niedelikatność, nieuprzejmość, uchybienie, a nawet zniewaga!

Najlepiej, gdyby Antek odpowiadał: „tak”, wtedy rozmówcy stawali się usatysfakcjonowani, szczęśliwi, co najmniej zadowoleni. Antek chciałby zawsze odpowiadać: „tak”, gdyby nie wiązało się to z namacalnymi dla niego konsekwencjami. Które czasem prowadziły bardzo daleko, zbyt daleko, jak na możliwości ich znoszenia i realizacji przez Antka.

Antek sam już nie wiedział, co jest gorsze, gorzej oceniane – nieudzielanie odpowiedzi, czy odpowiadanie „nie wiem” lub „nie”. Skoro w obu przypadkach efekt był podobny, to efektywniej, a nawet mądrzej będzie nie odpowiadać. Akceptacja tego wniosku i wprowadzenie go w życie sprzeciwiało się temu, co pamiętał z dzieciństwa i czego uczył go dziadek. Rozwiązanie tego dylematu następowało samo, niejako automatycznie – Antek zastanawiał się, czy odpowiadać czy nie, tymczasem pytający, nie otrzymawszy szybkiej odpowiedzi (tym bardziej odpowiedzi „tak”) odwracali się, odchodzili, zaczynali pytać kogoś innego.

Antkowi bywało wtedy smutno. Skoro sprawy tak się mają, skoro wszyscy chcieliby słyszeć „tak”, dlaczego właśnie w ten sposób im nie odpowiadać? „Tak, tak” – zaczął mówić Antek. Wtedy patrzył na spokojne twarze, nawet uśmiechnięte, wtedy rozstawali się w spokoju i wszyscy byli zadowoleni.

61 razy

Antek przepłynął dziś basen sześćdziesiąt jeden razy. Co oznacza półtora kilometra. To nie jest wyczyn w skali kraju, województwa, powiatu ani nawet osiedla, na którym mieszka Antek. To jest wyczyn w skali Antka, którego dokonał pierwszy raz. Na pewno pierwszy raz od dwudziestu lat. Pierwszy raz od czasu, kiedy z trudem wchodził do basenu i ledwo z niego wychodził. Jeszcze oporniej przychodziło mu przebrać skarpety, a podczas wiązania sznurówek u butów oblewał go pot. Z bólu oraz wysiłku, by znaleźć pozycję, w której mniej boli i można jakoś sięgnąć do własnych stóp, nie zwalając się bezwładnie na podłogę.

Dzisiejszy sukces był wsparty przez dziewczynę. Ona niczego nie podejrzewała, na pewno, bo skąd mogłaby o tym wiedzieć. Weszła do basenu na tym samym torze, co Antek, po prostu nie było wolnych torów. Antek był na trzydziestym okrążeniu, kiedy zobaczył ją przy słupku, ustawiającą stoper w zegarku treningowym. Pomyślał, że zanim ona skończy ustawiać, on przepłynie przynajmniej 25 metrów. Nie zdążył, wyprzedziła go i odbiła się lekko od ściany basenu, śpiesząc już z powrotem.

Nie, nie spiesząc. Patrząc na nią nie można było mieć wrażenia, że się spieszy. Antek usiał na nabrzeżu i postanowił przeanalizować jej sposób na kraula. Większość pływaków, którzy tutaj pokonują duże dystanse, poruszają intensywnie rękami, a dziewczyna robiła to inaczej. Jej ruchy były oszczędne, a Antek zauważył, że duży impuls pochodził od nóg. Musiało tak być, bo ręce przez większą część cyklu pozostawały spokojne i niezbyt ruchliwe. Dziewczyna miała zresztą fantastyczną talię i piękne wygięcie lędźwiowe. Przemykała w wodzie, jakby prześlizgiwała się pomiędzy cząsteczkami, nieznacznie tylko ruszając kończynami, jakby wszystkie części tułowia brały takim sam udział w napędzaniu ciała.

Sąsiedni tor wkrótce został pusty. Antek wskoczył do niego i popłynął. Przez dwie długości basenu miał wrażenie, że lekko przemyka w otaczającej go cieczy, czuje się lekko, a kafelki na dnie basenu uciekają do tyłu szybciej niż zwykle. Potem wrażenia wróciły do normy, czyli do tego, jak było zawsze.

Nie spieszył się w szatni, potem w kasie oddał karnet i ubrał się do wyjścia. Zaczął przeglądać wiadomości w telefonie, gdy poczuł na sobie czyjś wzrok. Po drugiej stronie siedziała dziewczyna, w spodniach, wełnianym swetrze i kurtce, która zaraz odwróciła się w stronę szafek. Czy była to ta sama – tego nie sposób stwierdzić. Pływacki czepek, okulary, kostium, zmieniają wygląd, a teraz nie można było dostrzec ani talii ani kształtu kręgosłupa. Antek miał tylko nadzieję, że następnym razem przypomni sobie ten styl przemykania w wodzie.

Antek ma sny

Antek nie narzeka na brak wrażeń w ciągu ostatnich dwóch tygodni. Narzeka na ich nadmiar. Antek ma pracę, którą bardzo lubi, a podobno to nieczęsto się zdarza. Mógłby nie spać, w ogóle, nie czuje potrzeby. Kiedy w końcu zasypia, ma sny. Szczególnie nad ranem i po południu, gdy położy się na chwilę. Są to sny, w których akcja dzienna, ta na jawie, ma swoją kontynuację, albo dopełnienie, albo przeciwstawienie.

Antkowi śnią się sytuacje i osoby, lecz szczególnie zapamiętuje kobiety. Widmo kobiety z porannego snu towarzyszy mu czasem aż do popołudnia. Antek zastanawia się, z czego wynika taki sen i jego natrętna pozostałość. Która, przeważnie, a tak naprawdę – zawsze, jest przyjemna. W dodatku Antek podejrzewa pewne połączenie, koincydencję, między jego snami a tym, a świadomością rzeczywistych bohaterek. Mówiąc prościej – wyobraża sobie, że one o nim myślą, a ponieważ we Wszechświecie wszystko jest jakoś ze sobą połączone, to ich myśli wywołują u niego sny. Dalej – Antek chciałby powiedzieć bohaterkom, że śnił, podejrzewa nawet, że sprawiłby im przyjemność, lecz wyczuwa tu pewną trudność. Samo oświadczenie „miałem sen” nie wystarczy, bo brzmi jak rozpoczęcie dopiero rozmowy. Co dalej? Tego Antek nie jest pewien, a jego niepewność wietrzy kłopoty. Czy krótka chwila przyjemności warta jest ryzyka, jakie by ono nie było? Niewarta.

Antek budzi

Antek budzi się w nocy z krzykiem. Budzi go jego dziewczyna, słysząc, jak Antek krzyczy. Możliwe, że sam nie obudziłby się, a dziewczyna ma to jeszcze z czasów, gdy budziła się na płacz dzieci. Ba, nawet nie płacz, tylko zakwilenie dziecka, a nawet poruszenie. Antek na początku budził się na płacz ich pierwszego dziecka, potem przyzwyczaił się, przystosował. Antek czasem powtarza i rzeczywiście ma takie przekonanie, że człowiek posiada ogromne możliwości przystosowawcze. Z kolei jego dziewczyna nie przystosowała się nigdy i o ile teraz nie ma już dzieci, to ona budzi się, gdy Antek niezbyt delikatnie zamknie drzwi od sypialni, a czasem budzi się nawet wtedy, gdy Antek z najwyższą starannością pod względem niehałasowania zamyka drzwi od sypialni.

Antka nie zastanowił fakt, że jego dziewczyna nie przystosowała się do hałasów w nocy i Antek dalej twierdzi, że człowiek posiada ogromne możliwości przystosowawcze. Podczas gdy jego teza może i jest słuszna, ale co najwyżej w przypadku 50% ludzkości, biorąc pod uwagę tylko jego i jego dziewczynę. Szerszych badań Antek nie przeprowadził, a jego dziewczyna na noc zakłada stopery do uszu.

Wracając do nagłego krzyku Antka w nocy: jego dziewczyna budzi go, bo nie jest jasne, czy sam obudziłby się na własny krzyk. Dziewczyna nie eksperymentuje i nie czeka, marzy, by sama usnąć jak najszybciej, więc niech Antek jak najszybciej przestanie krzyczeć. Budzi się on wreszcie, powoli, orientując się, że nie jest prowadzony w korytarzu do pokoju przesłuchań, ale znajduje się w łóżku, w sypialni, i to własnej, a dziewczyna szarpie go mówiąc: Antek, Antek. Jest mu trochę głupio, bo nie chciałby nikomu przeszkadzać, w tym – swojej dziewczynie. Jednak nie powie jej, że usnął oglądając kolejny odcinek filmu „Droga Stalina do władzy”.

Wejście na Kopiec Krakusa zimą, w nocy, Kraków

piętnaście stopni Celsjusza

Dziś, temperatura, rano i wieczorem, nie wzniosła się powyżej piętnastu stopni. Fakt ten godny jest odnotowania wobec fali westchnień, jaka w ostatnich dniach płynęła od strony ludu powszechnego, z powodu dręczącej temperatury. W ciągu dnia, owszem, było gorąco, ale już nie tak bardzo, jak przez kilka ostatnich dni.

Stan pogody nie jest wysokich lotów tematem. Podobno pojawia się wtedy, gdy o czymkolwiek innym trudno porozmawiać. A mimo trudności, rozmówcy nie poddają się i prowadzą grę na czas, podczas której poszukują wytworniejszych punktów zaczepienia.

Czy jednak rozważanie pt. „kiedy pojawia się temat pogody”, nie jest jeszcze bardziej miernym tematem, od samej pogody?

Zacznijmy jeszcze raz. Dziś temperatura spadła… Było po prostu chłodniej niż wczoraj i przedwczoraj, niż przez kilka ostatnich dni. Nie chodzi jednak o to, że umilkły westchnienia znajomych, przechodniów, pracowników, ekspedientek, tramwajarzy (tych, którzy nie mają w kabinie klimatyzacji). Chodzi o to, że spadek temperatury o dziesięć stopni zmienia ogląd świata, zmienia jego miejsce ludzkiej na skali wrażeń, że to jak przejście do innego kontynentu, innej strefy klimatycznej, innej epoki dziejowej.

Może to sposób na ciekawsze życie – uwrażliwić się na takie banały. Antek nie podróżuje, nie chodzi od kina, nie zagląda do klubów, książki czyta między przystankami tramwaju albo w wc, w czym podwyższona temperatura otoczenia nie przeszkadza mu wcale. Po prostu chodzi do pracy, jak również je, śpi i zajmuje się mnóstwem drobnych zadań, przy czym stara się żadnego z nich nie olewać. Czasem czyta gazetę, zastanawia się nad polityką, martwi o zmiany klimatyczne i nadmiar plastiku. Wydaje się więc zwykłym, porządnym, wypełniającym swoje obowiązki człowiekiem. Czy to potrzeba religii sprawiła, że ze mian temperatury czynił swoje święto?


Zatrzymać kotkę?

Kotka domaga się wyjścia. Stoi pod drzwiami do korytarza, miaucze rozdzierająco, skacze do drzwi. Gdy je otworzyć, biegnie do drzwi prowadzących na zewnątrz. Tam, gdzie pada mokry śnieg, tej nocy nie ma mrozu, gdzie ciepła zima, efekt globalnego ocieplenia.

Wypuścić kotkę na zewnątrz, o drugiej w nocy, to całkiem zgodne z jej naturą. A zupełnie niezgodne z instynktem nadopiekuńczym pewnych domowników tego domu, którzy z pewnością zatrzymaliby małe futrzane, przymilne zwierzę w domu. Rzekomo dla jego dobra.

Antek otwiera jej drzwi, pierwsze i drugie. Mała nie zastanawia się, wymyka w ciemną przestrzeń. Antek sam pobiegłby się tam, gdzie ona. Ale zbyt się zasiedział, w zbyt wiele wplątał się obowiązków. Antkowi chce się tyle, że zazdrości kotce. Dlatego wypuszcza ją w ciemną noc, na podwórko, na ogród, na drzewa, dachy, gdziekolwiek będzie chciała popędzić, bo on sam chciałby tak, jak ona, ale czegoś mu nie wystarcza…

Stoi na pierwszym piętrze i patrzy w stronę ogrodu. Sto pięćdziesiąt, może dwieście metrów. Dalej cmentarz i pola. Pola niepodobne do niczego, co spotkać można w mieście. Miasto o drugiej, trzeciej w nocy, jest martwe. Pola zdają się żyć pewnym tajemniczym życiem. Antek nie wie, jak je uzasadnić, udowodnić, ale jest pewien, że ono toczy się w nocy i we dnie, takim samym tempem, napięciem. Tylko miasto usypia na noc.

Ciemność ogrodu, przez którego konary przeświecają dalekie lampy. Kwazary. Głowa pełna szumu, pozostałości wielkiego wybuchu, albo wyścigu dnia, zmieszanego z odrobiną alkoholu. Zwalnia czas, nareszcie zwalnia, jak za dziecięcych lat, gdy czas ciągnął się niemiłosiernie. Tajemnica czasu. Życie zależne od czasu. Nie inaczej. Bez wyboru.

Miejsce świerszczy, które już nie grają…

…zajęły orzechy spadające na blaszany dach.

Wystrzał, za każdym razem.

Orzech spada z wysokiego drzewa, orzecha, starego, starszego niż Antek, który, odkąd pamięta, pamięta orzecha stojącego za stodołą. Stodoły już nie ma, przerobiona na garaże. Wysoki dach zdemontowano, bo zbutwiały łaty, które dźwigały betonowe dachówki. Blacha jest lżejsza, i oddaje soczystym dźwiękiem wystrzału spotkanie z orzechem spadającym z orzecha.

Nikt nie wie, kiedy spadnie. Z dokładnością sekundników w elektronicznych zegarkach, smartfonach, komputerach, nie można poradzić na to, że orzech spada. Wieczorem, w ciemności, wystrzał wzdraga nami, jesteśmy na podwórku, a tu: „bach”. Albo jesteśmy w okolicach altany, albo nawet gdy zasypiamy w pokoju na piętrze z uchylonym oknem. „Bach”, „bach!”

Wieczory zapadają wyraźnie wcześniej, niż na początku wakacji. Opłakujemy je, w ciszy, w duszy, nie dając po sobie poznać wobec ludzi niezainteresowanych, pędzących gdzieś, ignorantów. Ciemność wzmacnia wrażenia, a o wrażenia nam chodzi. W pierwszych sześciu dziesiątych sekundy ludzki układ nerwowy jeszcze nie wie, co się stało, słyszy tylko „bach” i całe to nieco ponad pół sekundy tkwi w niepewności, zanim rozum orzeknie: spoko, to tylko orzech na blaszanym dachu. 

Skoro nie ma świerszczy, Antek czeka na kolejny orzech. Nie jeżdżą samochody w sobotę wieczorem, spadają orzechy. Jeszcze pięć uderzeń, aż zaśnie.

Zostawić i….. (nierozważnego) (w spokoju)

Antek miał uporczywy zwyczaj prostowania każdej głupoty, którą zauważył. To musiała być obsesja. Antek rzucał zajęcie, którym się zajmował, choćby było najbardziej słuszne, najważniejsze, nieodzowne, konieczne, do wykonania tu i teraz, aby wymyślać najróżniejsze sposoby udowodnienia autorowi głupiej sentencji, że jest głupia.

Przy czym Antkowi mało było stwierdzić głupotę, a nawet objaśnić ją wszystkim wokół, jakiej ignorancji byli świadkami, Antek chciał przekonać głupca o jego głupocie. Żeby ten się przyznał, po prostu.

Rzecz to nierozważna, ryzykowna, wreszcie: karkołomna. Tautologia, sprzeczność, nierozwikłane przeciwieństwo wewnętrzne. Bo głupiec, który wie o swojej głupocie, nie jest głupcem. Antek obsesyjnie podejmował się rzeczy niemożliwych, które również nie mogły przynieść chwały, prestiżu, awansu ani nawet pieniędzy.

Jest jeszcze jedno wyjaśnienie – że Antek sam był głupcem. Może po prostu paranoikiem. Może dręczyły go natręctwa, osobliwe, bo ideologiczne.

kot pielgrzymem (2)

Antek został sam na piętrze, jego rodzina wychodzi właśnie do pracy i szkoły. Zeszli schodami do wyjścia, teraz pewnie ubierają buty i kurtki. Naraz Antek słyszy krzyki, ale zamiast kłótni, tego tonu dobrze znanego, głosy podobne, tylko w ekscytację wpadające. Antkowi coś podrywa się w piersi, ale nie daje się ponieść, przechodząc w przedpokoju zawraca spokojnie i idzie w stronę korytarza. Kocica wypada zza zakrętu i bez zatrzymywania się czy wahania biegnie do kuchni. Miałczy wściekle. Staje przed środkową szafką, tam, gdzie pojedyncze drzwiczki i karma dla kotów. Za kocicą biegną dzieci, rzeczywiście, nie kłócą się tym razem. 

Antek podrywa zwierzaka, który wygina się i rzuca niecierpliwie. Jest wychudzony, sierść mu się lepi. W cztery dni można tak schudnąć…?