Kategoria: Czy to żartem czy serio?

Przyznanie się w gronie przyjaciół, znajomych, współpracowników do owych rozważań powoduje chyba raczej kiwanie z politowaniem głowami. Tak, jakby każdy normalny człowiek nie myślał nad sensem życia, jakby było to zadanie banalne, dziecinne, zdradzało niedojrzałość.

Mnie przypomina to banalizowanie pytania, na które nie bardzo chcemy, może nie umiemy przekonywująco odpowiedzieć. Albo chcemy tę odpowiedź zachować tylko dla siebie…? Czyżby sens był tak osobistą, intymną wartością, o której nie rozmawia się z każdym? Chyba jednak to ostatnie… Choć jeden z moich mądrych przyjaciół powiedział, że nie spodziewa się że wielu ludzi ma silne przekonanie o sensie swojego życia…

Kiedyś pisałem dlaczego. Ale mam jeszcze inny powód – czuję, że zaczynając kontakt z człowiekiem, staję się zobowiązany do jego kontynuacji. A może dlatego, że szybko wygasające znajomości uważam za mało sensowne… Poznać kogoś, docenić – na to trzeba czasu. Nie można poznać szybko, a każdy z nas ma ograniczony czas… Nigdy nie wiesz, na ile powierzchowność, którą szybko poznałeś, odpowiada głębszym pokładom. A tak naprawdę to one są interesujące. Wtedy, kiedy minie pierwsza i nawet druga fascynacja.

Ale nie o tym chciałem pisać.

Słuchałem dziś w TokFM rozmowy na temat współczesnej sztuki, chodziło konkretnie o malarstwo. Nie pamiętam z kim rozmawiano, pamiętam wniosek, który pobrzmiał w moich niedawych rozmowach z reżyserem Waldemarem Śmigasiewiczem.

Wielu jest ludzi, którzy opanowali warsztat artystyczny. Ale zdecydowanie mniej jest takich, którzy za jego pomocą mają coś do przekazania. Jak to nazwał Waldemar – cała aparatura – mikrofony, kamery, realizatorzy, wozy transmisyjne, anteny, inżynierzy – są gotowi do transmisji, nagrania, przetworzenia. Dziesiątki krytyków czekają, aby coś skrytykować. Nawet pieniądze się znajdą na realizację artystycznych przedsięwzięć. Czekamy tylko na kogoś, kto przyjdzie i coś urodzi. Kto stworzy pewną wartość – duchową, intelektualną, niematerialną. Setki rekinów wykształconych w przerabianiu tego materiału rzuci się wtedy z pasją, ale musi być to mięso, żer, powstały gdzieś między bólem, poświęceniem, a wyzwoleniem. Tylko mało jest chętnych do przeżycia tego bólu, więcej tych, którzy na jego skarłowaconej wersji dla mas czekają by zbić własny interes. Bo czy nie liczy się w końcu pełna lodówka, piwko, ulubiony film w telewizji…

Lecz w pewnym momencie życia poszerzanie granic wszerz zamienia się w odkrywanie subtelności i odcieni, dostrzeganie szczegółów – na terenach, które już, wydawałoby się, dobrze znamy.

Młody muzyk upaja się zawrotnością gam i pasaży, które może wypuścić spod swoich palców. Lecz kiedy szybkość przestanie fascynować, okazuje się, że ci wielcy artyści grają wolniej, ale ciekawiej. Zawierają w swoim tworzywie większą ilość odcieni, subtelności, nastrojów, narosłych przez lata – doświadczeń, rozmyślań, przeżyć z dziedzin, które wydają się czasem odległe od muzyki. Od malarstwa, poezji, aktorstwa.

Sztuka to przede wszystkim człowiek – on sam, to, co sobą reprezentuje. Tekst sztuki, partytura, płótno to jedynie nośniki, narzędzia, którymi można wyrazić coś, lub… nic.

Odkrywać subtelności…

Jedni chcą, innym nie wydaje się to potrzebne. Ci, którzy widzą ich więcej, duszą się przy tych, którzy są dwa szczeble niżej… To jest nie do przekazania, uzmysłowienia wprost, np. topornymi słowami. To efekt zachwytu i dążenia w górę, ryzyka, i przeżycia.

To, co ostatnio napisałem, było trochę przekorne bo… na tej liście są rzeczy, które się wykluczają, po prostu.

Tak, masz rację. Mnóstwo ludzi jest świadomych, ale nic albo niewiele z tym nie robią. Tak, nie da się z tym walczyć – z marnym skutkiem słowami, rozmowami. To, co ich naprawdę może skłonić, to przymus, przyparcie do muru, brak innego wyjścia, twarda i nieubłagana sytuacja. To dlatego właśnie tak wielu ludzi, którzy przeszło przez wojnę, biedę, cierpienie i walkę z nim – zyskało żelazną konsekwencję, i tę praktykę życia, a nie teorię tylko. Podobną lekcją może być zmierzenie się z górami, albo morzem. One nie mają litości, za brak przewidywania, wyobraźni, nieostrożność, zabawę ponad granicami, płaci się konkretnie i nieodwołalnie.

Konsekwencje niektórych naszych działań możemy zobaczyć po latach, kiedy będzie już za późno.

Ja może chciałem dorobić, może za długo siedziałem w pracy, zapomniałem, że ten wiatr to jeszcze nie letni, nie ciepły i… teraz jestem banitą. Ale może już niedługo. I teraz muszę już kończyć, jeśli choć trochę mam posłuchać własnych słów 😉

"Bądź ze mną szczery(a)" – to życzenie partnerów, "Będę z Tobą szczery" – można czasem od kogoś usłyszeć. Ale nawet szczera chęć bycia szczerym nie gwarantuje rzeczywistej szczerości. Gdyż by o czymś móc się wypowiadać, należy to coś przynajmniej w części poznać. By więc mówić o tym, o czym naprawdę myślimy i czujemy, musimy poznać siebie i wykształtować język, który jakoś to poznanie wyrazi.

Dodając do tego fakt, że człowiek jest obiektem zmieniającym się ciągle, to aby być szczerym, trzeba nadążać za tempem zmian we własnej osobowości, nadążać za własnym rozwojem (lub dekadencją).

Szczerość zatem jawi się jako efekt ciągłej analizy samego siebie i jednoczesnych prób opisania tego, co się w środku nas dzieje, za pomocą określeń zrozumiałych dla innych. Analizę tę można skrótowo przedstawić jako poszukiwanie odpowiedzi na pytania: dlaczego coś robię, dlaczego coś czuję. Szczególnie intrygujące

szczerość = chęć ujawnienia swojego wnętrza + autoanaliza + przełożenie wniosków na język zrozumiały dla innych

Chęć zatem jest jedynie pierwszym etapem, który może prowadzić do szczerości. Lecz następnie konieczne są umiejętności autoanalizy oraz przełożenia wniosków na język zrozumiały dla innych.

Umiejętności mają to do siebie, że nie pojawiają się nagle, lecz są wynikiem ćwiczeń, wysiłku. Im większe doświadczenie, tym łatwiej o szczerość. Można przypuszczać, że im bardziej rozwinięte osobowość i wrażliwość człowieka, tym większych umiejętności potrzeba, aby je wyrazić.

Tak więc nie oczekujmy natychmiastowej szczerości od innych, a jeśli jej nie otrzymujemy, nie posądzajmy o brak chęci. Gdyż od chęci bycia szczerym do prawdziwej szczerości jest długa droga.